Theo dõi môi trường phóng xạ tại Việt Nam sau sự cố Nhật Bản

Ngay sau sự cố nổ nhà máy hạt nhân tại Nhật Bản, theo chỉ đạo của Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN), Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam đã yêu cầu 2 đơn vị của mình là Viện Nghiên cứu hạt nhân Đà lạt và Viện Khoa học và kỹ thuật hạt nhân Hà nội tổ chức tốt việc quan trắc phóng xạ môi trường tại 2 trạm quốc gia do 2 đơn vị này quản lý.

Theo đó, nếu có bất cứ sự bất thường nào thì phải thông báo ngay cho Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam. Kết quả, cho đến nay không có bất kỳ một sự bất thường nào về phóng xạ tại 2 trạm của Viện Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam. Do mức độ của sự cố chỉ ở cấp độ 4, nên ảnh hưởng chủ yếu là ở khu vực lân cận xung quanh nhà máy là chính.

Tuy nhiên, Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam sẽ tiếp tục theo dõi thông tin, phối hợp với các đối tác Nhật bản và các nước để có được các thông tin đầy đủ hơn phục vụ cho nghiên cứu của mình về sự cố này.

Theo PGS. TS. Vương Hữu Tấn - Viện trưởng Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam, Bộ KH&CN cũng chỉ đạo Viện Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam nghiên cứu sâu sắc bản chất của sự cố để có thể rút ra các bài học kinh nghiệm cho mình trong chương trình phát triển điện hạt nhân. Việc này cần có thời gian và nguồn thông tin đầy đủ. Tuy nhiên sơ bộ có thể thấy rằng, thiết kế của toà nhà lò phản ứng của Nhật bản là tương đối tốt, chịu được động đất lớn đến 9 độ và sóng thần.

Tuy nhiên, TS Vương Hữu Tấn cũng cho rằng, yếu điểm của hệ thống giải nhiệt dư của nhà máy Fukushima vẫn là sử dụng nguyên lý an toàn chủ động (active safety features), tức là hệ thống làm nguội lò phản ứng phải sử dụng nguồn năng lượng điện từ máy phát diezel trong trường hợp khẩn cấp.

Những nhà máy này được xây dựng vào những năm 1970 và 1980 thuộc thế hệ thứ 2, cho nên nguyên lý an toàn thụ động chưa được áp dụng. Đối với Việt Nam, Nghị quyết của Quốc hội đã khẳng định phải sự dụng thế hệ lò phản ứng hiện đại, đảm bảo độ an toàn và kinh tế. Những lò phản ứng thế hệ thứ 3 mà chúng ta lựa chọn sẽ có đặc tính an toàn thụ động thì khi xảy ra sự cố tương tự nhà máy sẽ tự động xử lý hiện tượng giải nhiệt bằng các cơ chế tự nhiên, không cần tác động của còn người cũng như không cần sử dụng nguồn điện bổ sung.

Vào lúc 2h46 phút chiều ngày 11/3/2011 đã xảy ra một trận động đất lớn 9 độ ở thành phố Sendai nằm ở bờ đông của hòn đảo Honshu (Nhật Bản). Kèm theo sau động đất là sóng thần mạnh. Các nhà máy điện hạt nhân sau của Nhật Bản nằm trong vùng chịu ảnh hưởng trực tiếp từ trận động đất và sóng thần này bao gồm: onagawa (3 tổ máy đang hoạt động), Higashidori (1 tổ máy đang trong quá trình dừng hoạt động để kiểm tra), Fukusima Daiichi (3 tổ máy đang hoạt động và 3 tổ máy đang trong quá trình dừng hoạt động để kiểm tra), Fukushima Daini (4 tổ máy đang hoạt động), Tokai (1 tổ máy đang hoạt động), Hamaoka (2 tổ máy đang hoạt động và 1 tổ máy đang trong quá trình dừng hoạt động để kiểm tra), Kashiwazaki (4 tổ đang hoạt động và 3 tổ không hoạt động), Tomari (3 tổ đang hoạt động).

Trong số các nhà máy nằm trong vùng ảnh hưởng của hiện tượng động đất này, thì 3 nhà máy Kashiwazaki, Hamaoka và Tomari không bị ảnh hưởng gì và các tổ máy đang hoạt động của các nhà máy này vẫn tiếp tục được vận hành bình thường. Có 5 nhà máy ở trong vùng bị ảnh hưởng nghiêm trọng là onagawa, Higashidori, Fukushima Daiichi, Fukushima Daini và Tokai. Ở tất cả các tổ máy đang hoạt động thì lò phản ứng tự động dừng theo thiết kế và bắt đầu quá trình giải nhiệt dư từ lò phản ứng. Chỉ có 2 nhà máy Fukushima Daiichi và Fukushima Daini là chịu ảnh hưởng mạnh nhất.

Tuệ Khanh